10 sty Odpowiedzialność leśniczego za szkody poniesione przez pozyskującego
Czy wewnętrzne uregulowania Lasów Państwowych w pełni chronią leśniczego przed odpowiedzialnością za potencjalne szkody, jakich może doznać osoba dopuszczona do pozyskania własnym kosztem i staraniem? Jeśli pozyskujący, dokonujący samowyrobu, dozna wypadku, czy możliwe jest przypisywanie odpowiedzialności Nadleśnictwu?
W ślad za wprowadzonymi w maju br. regułami, pierwszeństwo w nabywaniu drewna w drodze samowyrobu winno przyznawać się konsumentom (§ 2 załącznika nr 1 do Decyzji DGLP nr 42 z dnia 26. maja 2022r. wytycznych kierunkowych wspierających możliwości nabywania przez konsumentów).
Popularność tej formy pozyskania opału budzi uzasadnioną troskę o bezpieczeństwo osób, które podejmować będą prac w lesie.
Reguły sprzedaży detalicznej drewna określane są w zarządzeniach poszczególnych nadleśniczych i dopuszczają możliwość nabywania drewna w trybie samowyrobu, określając jednocześnie zasady wydawania i realizacji pozwoleń.
Oświadczenie powinno stanowić świadomą i dobrowolną zgodę na wykonywanie prac wyłącznie w miejscu wskazanym przez leśniczego lub upoważnionego przez niego podleśniczego. Wyznacza on pozycję i oddział oraz termin wykonania prac.
Nadleśnictwa zwykle przygotowują wzory oświadczeń, które powinny złożyć wszystkie osoby, przed dopuszczeniem do wykonywania prac w lesie. Zaleca się, aby w pisemnym oświadczeniu osoba, która będzie pracować we wskazanym miejscu, zadeklarowała, że podejmowane działania będą wykonywane na własną odpowiedzialność. Możliwe jest umieszczenie w teście oświadczenia o odpowiednim stanie zdrowia, pozwalającym wykonywać prace związane z samowyrobem drewna.
Leśniczy (lub upoważniony przez niego podleśniczy) powinien udzielić instruktażu stanowiskowego przy wprowadzeniu na pozycję pracy. Powinien pouczyć o wszystkich okolicznościach wyznaczających granice pozwolenia na pozyskanie drewna kosztem i staraniem nabywcy. Obowiązkiem leśniczego jest również przypomnienie o zasadach bezpieczeństwa przy pozyskaniu i transporcie drewna, szczególnie tych, które wynikają z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej. Jeśli pozyskujący zamierza używać pilarki, winien okazać odpowiednie uprawnienie, którego numer umieszcza się w pozwoleniu. Przy samowyrobie wymagać należy współdziałania co najmniej dwóch osób. Jeśli na danym oddziale występowałyby obiekty przyrody podlegających ochronie, powinno się je uwzględnić w treści oświadczenia.
W zakresie odpowiedzialności Nadleśnictwa za bezpieczeństwo i zdrowie osoby dokonującej samowyrobu zastosowanie znajdują zasady ogólne (szerzej omawiane już w poprzednich numerach Głosu Lasu). Stan faktyczny konkretnej sprawy każdorazowo będzie kształtował się odmiennie, natomiast można sobie wyobrazić dwie najbardziej standardowe sytuacje tj. dopuszczenie do samowyrobu osoby bez uprzedniego szkolenia lub dokonywanie samowolnych prac – bez lub poza zakresem udzielonego pozwolenia. W pierwszym przypadku należy przyjąć że dochodzi do zawinionego zaniechania, które może powodować przypisanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Podkreślić należy, że szkolenie powinno być faktycznie dokonane z osobami, którym umożliwiono samowyrób. Nie będzie stanowić właściwego zabezpieczenia przed odpowiedzialnością ograniczenie się do uzyskania podpisu pod uprzednio wydrukowanym oświadczeniem.
Jeśli natomiast wypadkowi uległaby osoba dokonująca samowyrobu poza zakresem pozwolenia lub w ogóle bez jego uprzedniego uzyskania, przypisanie odpowiedzialności odszkodowawczej Nadleśnictwu nie będzie możliwe ze względu na wyłączną winę poszkodowanego.
W tym kontekście warto przypomnieć, że np. pozyskujący stroisz, bez uprzedniej zgody nie dokonuje samowyrobu, a dopuszcza się czynu zabronionego szkodnictwa leśnego. Zgodnie z art. 148 § 1 kodeksu wykroczeń „kto dokonuje w nienależącym do niego lesie wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki oraz kto zabiera z nienależącego do niego lasu wyrąbane gałęzie, korzenie lub krzewy albo wykarczowane pniaki, podlega karze grzywny”. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 5000 złotych oraz nawiązki w wysokości do 500 zł.
